Vernieuwd

Een schrijver die een nieuw idee opgedaan heeft, doet niet zelden alsof eerdere schrijvers nu juist dat idee schromelijk over het hoofd hebben gezien. Het is zeer de vraag hoe vaak dat werkelijk het geval is.

Neem de Britse nieuwtestamenticus Tom Wright. Onlangs las ik zijn boek Verrast door hoop, en ik heb er beslist een en ander van geleerd. Toch bekroop mij tijdens het lezen een gevoel van ergernis, niet alleen over de slordige stijl en de aanzienlijke redundantie die het boek kenmerken, maar ook over Wrights aanname dat het punt dat hij maakt voor zijn lezers helemaal nieuw is.

Wat Wright beklemtoont is de lichamelijke opstanding van Jezus, de lichamelijkheid van onze toekomstige opstanding en het fysieke karakter van wat meestal ‘de hemel’ wordt genoemd. Wat hij bestrijdt is het idee van ‘zielen’ die ‘naar de hemel’ gaan, de veronderstelling dat de wereld waarin we leven zal worden vernietigd en de gedachte dat het in de christelijke leer slechts over de verlossing van individuen gaat en niet over de verlossing van de werkelijkheid als geheel.

Toen ik onlangs ergens iets mocht zeggen over Romeinen 8 in verband met het zuchten van de schepping, besloot ik om bij het bestuderen van de tekst ook maar eens de kanttekeningen van de Statenvertaling ter hand te nemen. Eerlijk gezegd: half en half met het idee dat daarin toch wel een enigszins onstoffelijke toekomstverwachting verwoord zou zijn.

Dan de realiteit. Kanttekening 57 bij Romeinen 8 vers 19 zegt – in mijn woorden weergegeven – dat de hemel en de aarde op de laatste dag verlost zullen worden van het verderf, en dat het in deze tekst niet alleen gaat om ménsen die uitzien naar de verlossing. Er wordt verwezen naar 2 Petrus 3, waar kanttekening 38 bij vers 10 ondubbelzinnig stelt dat het wezen of de substantie van de wereld niet vernietigd zal worden maar dat die blijvend is, en dat alleen de hoedanigheden van deze substantie zullen vergaan en zullen veranderen. Anders gezegd: de schepping zal verlost worden van zonde en vergankelijkheid – vernieuwd maar niet vernietigd.

Het kan zijn dat in de anglicaanse traditie waartoe Wright behoort een minder fysieke toekomstverwachting domineert, maar wat het Nederlandse protestantisme betreft, lijken de bronnen erop te wijzen dat de Bijbelse leer van de opstanding des vleses wel degelijk serieus genomen is. Over een theoloog als Van Ruler hoeven we het in dit verband helemaal niet te hebben. In hoeverre deze leer ook daadwerkelijk is doorgedrongen in de harten en zinnen van de Nederlandse protestanten – dat is een andere vraag.

Mijn RD-column van 2 januari 2016

Naschrift

Vergelijk ook de Nederlandse Geloofsbelijdenis, artikel 37 ('Van het Laatste Oordeel'): 'deze oude wereld in vuur en vlam stellende om haar te zuiveren' (cursivering gvdw) - onder verwijzing naar 2 Petrus 3. Ook hier gaat het dus niet over vernietiging, maar over zuivering.