Ontslagen

Sietze de Vries is dus ontslagen als organist van Zuidhorn. Ik dacht dat de vrijgemaakten ter plaatse zo langzamerhand een vip-lounge voor hem zouden gaan inrichten, maar dat liep dus even anders. Nu ben ik aangaande de situatie in Zuidhorn geen ingewijde en daarom wil ik er niet over oordelen. Het lijkt er wel op, afgaande op de berichtgeving, dat het ontslag van De Vries past in een patroon.

Op Facebook meldde De Vries dat hij ontslag had willen nemen vanwege ‘de ontwikkelingen op het gebied van kerkmuziek’; beunhazerij zou in de vrijgemaakte kerken hoogtij vieren en ook de gemeente van Zuidhorn ‘overspoeld’ hebben. De reden voor het ontslag dat hij kreeg (nog voor hij het had kunnen nemen) is volgens De Vries dat hij een mening heeft (over kerkmuziek, neem ik aan) en die ook wel eens ventileert.

Er sluimert in de kerk altijd een rivaliteit tussen de theologisch-bestuurlijke autoriteiten enerzijds (laten we zeggen: de kerkenraad) en de muzikale experts anderzijds. De geschiedenis van de kerkmuziek laat er talrijke voorbeelden van zien. Soms kwam het tot een openlijk conflict. Meestal was de musicus in het defensief: men vond zijn muziek te hard, te snel, te frivool of te moeilijk. Sommigen werden ontsticht, trokken hun wenkbrauwen op en zwegen ten slotte demonstratief. Hoe vromer ze waren, hoe meer invloed ze hadden. De musicus verdedigde zich of niet, hij bleef of hij vertrok. Als hij bleef werd zijn muziek zachter, langzamer, serieuzer en eenvoudiger.

In de huidige situatie is er een nieuw element. Andere muziek is de kerk binnengeloodst. De musicus kan zich gedrongen voelen om daar iets over te zeggen. Hij heeft immers verstand van muziek. Daar heeft hij voor geleerd. Hij voelt zich verantwoordelijk voor de muziek in de eredienst.

De vraag waar het om draait is of de muziek een praktijk is met eigen regels en waarden. Zo ja, dan ligt het voor de hand dat vakmusici zeggenschap hebben over die regels en waarden. Zo nee, dan mag de leek bepalen wat gepaste muziek is. Natuurlijk ligt er een wereld tussen ja en nee. Maar de kernvraag blijft wie er muzikaal de dienst mag uitmaken.

In democratische tijden als de onze hebben musici die vinden dat vooral zijzelf iets over muziek te zeggen hebben het niet gemakkelijk. Betekende democratie niet dat iedereen over ieder onderwerp evenveel recht van spreken had? De musicus vindt het akkoordenschema van een tot kerkliedje omgebouwde popsong monotoon en simplistisch, maar ja, het ligt zo goed in het gehoor. Hij vindt een liedje vulgair en plat (‘zoals een a-ha-rend stijgt’), maar ja, we krijgen er zo’n warm gevoel bij. Muzikale argumenten leggen geen gewicht in de schaal. Gevoelens geven de doorslag. Wie ben jij wel dat je denkt te mogen vertellen wat goede muziek is en wat niet? Goede muziek is muziek die zo veel mogelijk mensen raakt.

De tijd van vakmensen als Sietze de Vries is voorbij, althans in kringen waar het ongeschoolde gevoel de dienst mag uitmaken. Ze mogen hun werk nog doen, maar meer en meer gebeurt dat in de marge. Hun ideeën kunnen ze beter voor zich houden. Typisch 2013, maar spijtig voor de kerk.