Ierland en C.S. Lewis

In de eerder dit jaar verschenen Lewis-biografie van Alister McGrath staat een merkwaardige passage over hoe men in Belfast over C.S. Lewis dacht. Belfast is de stad waar Lewis is geboren en opgegroeid. McGrath verwijst naar John Barry (1915 – 2006), een columnist die ooit geestelijke was in de parochie van de familie Lewis. Barry herinnerde zich dat er in bepaalde kringen in Belfast een ‘soort kilte’ te voelen was als de naam van C.S. Lewis viel. 

De belangrijkste reden daarvoor ligt voor de hand. Lewis heeft zijn vader, die tot zijn dood in Belfast woonde, ‘abominabel’ behandeld – zijn eigen woorden. Hij loog hem stelstelmatig voor over zijn levenswijze in Oxford. Albert Lewis gaf zijn zoon ruimhartig financiële steun, waarschijnlijk zonder te weten dat een groot deel van zijn geld niet gebruikt werd voor de studie: het verdween in het buitenissige huishouden van zijn zoon. Lewis leefde samen met een twintig jaar oudere vrouw die zowel zijn geliefde als zijn plaatsvervangende moeder lijkt te zijn geweest.

Mogelijk heeft ook Lewis’ afwezigheid bij het sterven van zijn vader kwaad bloed gezet. Toen bekend werd dat zijn vader ernstig ziek was, reisde Lewis wel af naar Belfast. Maar hij schatte de situatie blijkbaar niet helemaal juist in. Na verloop van tijd vertrok hij weer naar Oxford. Twee dagen daarna overleed zijn vader. Moeilijk te zeggen of hem hier blaam treft, maar een bevooroordeelde omgeving is meestal snel met haar conclusies.

McGrath noemt ook het feit dat C.S. Lewis zijn geluk in Engeland gezocht had, maar dat is Lewis nauwelijks aan te rekenen. Het was zijn vader die ‘Jack’ (zoals Clive meestal genoemd werd) naar een Engelse kostschool had gestuurd. Volgens McGrath deed Albert Lewis daarmee iets wat voor Noord-Ierse protestanten niet ongewoon was. Echt katholieke Ieren zetten zich juist af tegen alles wat Engels was en protestants. Alleen al de Church of Ireland vormde een steen des aanstoots. Die was staatskerk, hoewel protestanten in de meeste graafschappen in de minderheid waren. Ieren voelden zich tweederangsburgers in eigen land. 

C.S. Lewis heeft zich later altijd lovend uitgelaten over het Ierse landschap, maar aan de mensen had hij blijkbaar weinig plezier beleefd. In politieke meningsverschillen mengde hij zich niet en hij heeft zich nooit geprofileerd als protestantse Noord-Ier – al deelde hij met de Engelsen aanvankelijk wel een stevige argwaan jegens katholieken.

De biografie van McGrath, die komend najaar in Nederlandse vertaling zal verschijnen, vestigt nadrukkelijk de aandacht op het thema ‘C.S. Lewis en Ierland’. McGrath is zelf van Ierse komaf en in de inleiding van zijn boek schrijft hij over de ervaringen die hij daardoor met Lewis deelt, waardoor hij sommige aspecten van zijn wereld misschien net wat beter begrijpt dan anderen. 

Ik vind het een van de sterke kanten van zijn boek dat hij bekende feiten uit Lewis’ leven in het kader van de Iers-Engelse controverse bespreekt. De lezer begrijpt C.S. Lewis en zijn wereld daardoor beter.