Droom op Monumentendag

Mijn RD-column van 8 september 2018

Vandaag – Open Monumentendag – zullen ongeveer een miljoen mensen een monument bezoeken. Reden om de vraag die René Cuperus pas in de Volkskrant stelde nog eens onder de aandacht te brengen. Cuperus vroeg zich af of het ons nog wat doet dat er zoveel kerken gesloten worden. De getallen zijn niet kinderachtig: het zou gaan om ongeveer de helft van de 4200 kerkgebouwen die Nederland rijk is. Cuperus: ‘Het valt te hopen dat de post-christelijke generatie bij het aanstaande proces van sloop en herbestemming van kerken respect zal weten op te brengen voor de emotionele en spirituele betekenis van kerkgebouwen voor gelovigen.’ (link) Floor Rusman borduurde er in NRC Handelsblad op voort. Ze gewaagde van ‘verbondenheid’ met de mensen die er voor ons zijn geweest, die de kerken hebben gebouwd en onderhouden. (link) 

Mooi dat Cuperus en Rusman dit vinden en opschrijven. Tegelijkertijd klinken hun verzuchtingen behoorlijk hopeloos; met ‘respect’ en ‘verbondenheid’ gaan we het namelijk niet redden. Wij niet, en de Nederlandse kerkgebouwen ook niet.

Kerkgebouwen met alles erop en eraan zijn gemaakt om mensen met God in ontmoeting te brengen. Als een kerkgebouw die functie niet meer heeft – als er geen kerkdiensten meer in gehouden worden – dan is het gebouw als kerk dood, ook als het een stijlvolle boekhandel, concertruimte of museum geworden is. Vandaar het gevoel van treurnis als we een kerk bezoeken die geen kerk meer is. Prachtig – zoals een opgezette vogel prachtig is.

Daarom nu een luchtkasteel, een droom op Monumentendag. Als ‘zij’ het niet doen, dan doen wij het gewoon. Vanaf nu laten reformatorische of evangelische gemeenten die uit hun jasje groeien geen nieuwe gebouwen meer neerzetten. In plaats daarvan betrekken ze kerken die afgestoten dreigen te worden.

Daarmee behoeden ze die gebouwen voor sloop en ontluistering en bewijzen ze de maatschappij een grote dienst. Respect en verbondenheid in optima forma – en dan niet met woorden alleen.

Want er zijn natuurlijk allerlei bezwaren. Parkeerproblemen: stel dat dat oude gebouw nu eens niet door ettelijke hectares geasfalteerd parkeerterrein omgeven is. En de locatie, want daar valt vast veel op aan te merken. Over de onderhoudskosten zullen we het maar helemaal niet hebben.

Maar dat is allemaal op te lossen. Parkeerproblemen? Vanaf nu laten we die grote verstoorder van de zondagsrust (het woord heeft vier letters en begint met een a) eens echt thuis. Locatie: zou er geen zegen uitgaan van een kerk die echt in de bewoonde wereld staat? Kosten? Alsof nieuwbouw gratis is. Ook belangrijk:  in veel van de af te stoten kerken staan fatsoenlijke orgels – hoeven we niet meer te luisteren naar elektronische surrogaten.

Droomt u lekker verder, deze Monumentendag?